21

februari

Het gemak waarmee men (te) grote hoeveelheden medicatie verstrekt

Onlangs kreeg ik de opdracht van een zorginstelling om een feitenonderzoek uit te voeren in deze instelling naar de diefstal van het medicijn Oxycodon. Dit is een sterke pijnstiller en valt onder de opiaten.

De behandelend huisarts schreef een cliënt dit medicijn voor om de pijn te bestrijden. De cliënt had een operatie ondergaan en kreeg dit medicijn ‘zo-nodig’ voorgeschreven met een maximum van 1 tablet per dag.

Verstrekte hoeveelheid medicatie

In augustus 2019 werd door de huisarts 90 tabletten voorgeschreven wat inhield dat er een voorraad was voor 3 maanden bij maximaal gebruik. De voorraad werd achter slot op de kamer van de cliënt opgeslagen.

Eind oktober 2019 werd de Teammanager van de afdeling gebeld door de huisarts met de mededeling dat hij het verzoek had gekregen om nogmaals Oxycodon te verstrekken. Half oktober 2019 had hij dit verzoek ook al gehad en 90 stuks Oxycodon verstrekt. Nu waren ze volgens de verzorgende van de afdeling weer op. Hij wilde nu niet voor de derde maal 90 tabletten voorschrijven.

Bij controle bleek echter dat de gehele voorraad weg was. Voor de cliënt was er nu geen pijnstiller in voorraad. Om die reden verzocht de inrichting toch weer Oxycodon te verstrekken. Op dit verzoek schreef de huisarts op 1 november 2019 wederom 90 tabletten voor. Op 15 november 2019 bleek de voorraad weer te zijn weggenomen. Hieruit blijkt dat er in 2 maanden tijd drie maal een voorraad voor in totaal 9 maanden (3 x 90 tabletten) werd verstrekt!

Gevaarlijk medicijn

Uit informatie bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) te Utrecht bleek mij dat Oxycodon in de lichtste vorm bij ondeskundig gebruik al gevaarlijk is. Bij inname van 4 tabletten tegelijk kan verhoging van de bloeddruk optreden met een hartstilstand tot gevolg. Daarnaast is het medicijn sterk verslavend.

Bekend worden van de ‘dader’

Na een uitgebreid onderzoek werd besloten dat de dader alleen bekend zou kunnen worden door het plaatsen van een heimelijk geplaatste camera in de buurt van de voorraadkast van de cliënt. Hierbij was snelheid geboden omdat er onder de medewerkers veel onrust ontstond en we te maken hadden met een gevaarlijk medicijn dat bij ondeskundig- of kwaadwillend gebruik grote gevolgen zou kunnen opleveren.

Al na enkele dagen verscheen de ‘dader’ netjes op beeld waarbij duidelijk te zien was dat hij een doosje (30 stuks) Oxycodon leeg maakte en de strippen in zijn zak deed. Het lege doosje werd terug geplaatst. De betreffende medewerker werkte al meer dan 8 jaar bij de instelling en de leiding had nooit verwacht dat dit de dader zou zijn. Uit het confronterend interview bleek dat deze medewerker al jaren Oxycodon weg nam voor eigen gebruik omdat hij hier aan verslaafd was geraakt.

Grote voorraden medicatie

Steeds blijkt mij bij dit soort onderzoeken dat in de instellingen protocollen van kracht zijn die het verstrekken van medicatie aan cliënten moet reguleren. De apotheken hebben hierin een leidende rol en de leiding van de instelling houden ‘gepast’ toezicht op de naleving van het protocol.

Maar het verbaast mij enorm om te constateren dat huisartsen zo vreselijk gemakkelijk zo’n grote voorraad van een toch wel zwaar en gevaarlijk medicijn voorschrijven. In dit geval was een kleine voorraad, voor bijvoorbeeld enkele weken, ook voldoende geweest. Aanvulling van medicatie is met slechts één dag geregeld. Ook de rol van de apotheek staat hier ter discussie. In de digitale systemen staan de verstrekkingen immers genoteerd. In het geval dat er veel te vroeg weer om medicijnen wordt gevraagd moet er toch een alarmbel gaan rinkelen?

Grote hoeveelheid medicatie bij overleden cliënten

In mijn praktijk hoor ik ook regelmatig verhalen van medewerkers van instellingen en familie van overleden cliënten dat er bij het ontruimen van het appartement of de kamer vaak zeer grote hoeveelheden medicatie wordt aangetroffen. Vaak medicatie die nog in een afgesloten verpakking zitten of medicatie die al langere tijd niet meer worden verstrekt. Kennelijk wordt bij het overgaan op een nieuw medicijn de oude voorraad niet ingenomen.

Meer afgestemde verstrekking van medicatie

In de protocollen is heel veel geregeld omtrent het voorschrijven, opslaan en verstrekken van medicatie. Mijns inziens moeten er op korte termijn al afspraken gemaakt worden door huisartsen, apotheken en zorginstellingen om te komen tot een meer op de cliënt afgestemde verstrekking van medicatie. Grote voorraden zijn totaal onnodig omdat bijna per dag nieuwe medicatie besteld kan worden.

De drempel om over te gaan op diefstal van medicatie wordt voor een groot deel bepaald door de mate van het hebben van gelegenheid en de grootte van de pakkans. Op deze vlakken kan nog zeker grote stappen gemaakt worden!

Daarnaast kan er zeker ook veel geld bespaard worden als door de huisarts minder grote hoeveelheden worden voorgeschreven.

Over de auteur

Jan Los

Jan Los is de eigenaar van Los Bedrijfsrecherche. Dit is een recherchebureau voor bedrijfsfraude en integriteitsconflicten in zorginstellingen. Los Bedrijfsrecherche is een door het Ministerie van Veiligheid en Justitie erkend Particulier Onderzoeksbureau. De verwerking van (persoons)gegevens is aangemeld bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Wij werken volgens de privacygedragscode voor particuliere onderzoeksbureaus en zijn aangesloten bij de Branchevereniging voor Particuliere Onderzoeksbureaus (BPOB).